Kontakt Lensin Tarihçesi

Kontakt lenslerin temel fizik özelliklerinin geniş anlamda ünlü bilim adamı Leonardo da Vinci’nin 1508 yılında yaptığı çizimlerinde tanımladığı bilinmektedir. İnsanlığın daha sonra yüzyıllar süren aydınlanma  döneminde belki kontakt lensler ile ilgili küçük gelişmeler olmuşsa da kontakt lensin bilinen tarihi 19. yüzyıldan itibaren gözlük camları ile birlikte başlamıştır.

Rene´ Descartes 1636 yılında  optik düzeltmeyi sağlamak için doğrudan kornea üzerine  yerleştirilen sıvı dolu bir cam tüp tanımlamıştır.
Thomas Young 1801’de, Descartes’ın düşüncesini  pratiğe geçirerek, kontak lensin öncüsü sayılabilecek kornea yüzeyini nötralize eden ‘hidradiaskop’ adını verdiği bir araç geliştirmiştir.

1888 yılında Adolf Eugene Fick ve Eugene Kalt birbirlerinden bağımsız olarak insan gözüne takılabilen ilk kontakt lens tasarımlarını ortaya çıkarmışlardır.

1888’den 1938’e kadar yaklaşık 50 yıl boyunca camdan yapılmak zorunda olmaları ve ağırlıklarından dolayı kornea lenslerinin kalıcı santralizasyoınundaki  güçlükler nedeniyle sklera lensleri temel kontakt lensler olmuşlar ve 1948 yılına kadar üretimi yapılmıştır.

1936’da Amerika’da ,polimetil metakrilat (PMMA) adlı şeffaf plastiğin üretilmesinden sonra 1947’de  İngiltere’de  Kevin Thouhy sert plastikten kornea  kontakt lenslerini geliştirmiştir.

1974’de Norman  Gaylord oksijen geçiren  silikonu temel PMMA yapısı içine sokarak gaz geçirgen sert kontakt lensleri ortaya çıkarmıştır.

1961 yılında Çekoslovakya’da Otto Wichterle yumuşak hidrofilik plastikten imal edilmiş ilk yumuşak kontakt lensleri geliştirmiştir.Dünya piyasalarına  sunumu 1972 yılında başlamıştır. Bu lenslerin oksijen ve su geçirgenliği ve kullanımındaki rahatlıkları gibi önemli avantajlarının varlığı dikkat çekmiştir.

1984’de Michael  Bay ve ekibi tarafından ilk kullan-at lensleri  geliştirilmiştir.
Lens materyali konusunda Wichterle’nin 1960’lı yıllarda hidroksi etil  metakrilatı ( HEMA) geliştirmesinden sonraki en önemli gelişme;

998 yılında uzun süreli kullanım için tasarlanmış silikon hidrojel  lenslerin kullanıma sunulmasıdır.

Bize ulaşan bilgilerin ışığında ülkemizdeki kontakt lens tarihi ise; 1944 yılında Dr.Opan’ın kontakt lensleri ilk tanımlayan yazısı ile başlar:
İlk yayınlar

1944   Dr.E.Opan: Gözlük yerine göze yapışan camlar, Ask.Sıhh.Der.
1950   Dr.Z.Tekman: Kontakt camlar.AÜTF Yıllığı.
1957   Papadapulos: Kontakt lens ile düzelttiği keratokonus olgusu.Türk Oftalmoloji Cemiyeti, Tebliğ.
1966   Dr.C. Ünlüçerçi: Kontakt cam ve tatbikatı. VI. Türk Oftalmoloji Kongre Bülteni.
1968   Dr.V.Yiğitsubay: Kliniğimizde tatbike başlaması dolayısı ile kontakt lensler AÜTF  Yıllığı.

Ülkemizde bilimsel anlamda çalışmalar yapmak, eğitim vermek ve hatta yerli kontakt lens üretimini geliştirmek amaçlarına hizmet etmek üzere üniversite ve eğitim hastanelerinde aşağıdaki klinikler kurulmuştur.

Ülkemizde Kurulan ilk Kontakt Lens Bölümleri ve Öncü Hekimler:

1967… Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi  Göz Kliniği…     Dr.Vedat Yiğitsubay, Dr.Esin Fırat
1967… İstanbul Üniversitesi  Cerrahpaşa Tıp Fakültesi  Ziya Gün Enstitüsü… Dr.Zeki Sürel
1969… Ege Üniversitesi  Tıp Fakültesi  Göz Kliniği…  Dr.Günhan Erbakan
1970… İstanbul Üniversitesi  İstanbul Tıp Fakültesi  … Dr.Turan Sezen
1974… Hacettepe ÜTF Göz Kliniği… Dr.Behiç Tüzmen, Dr.Hikmet Kandemir, Dr. Murat İrkeç
1977… SSK Ankara Hastanesi… Dr.S.Özkan,

1967’ de   İÜ. Cerrahpaşa  Tıp Fakültesi ve AÜ.Tıp Fakültesi  Göz Klinikleri,  İngiltere Nystle firmasından getirttikleri polimetilmetakrilat(PMMA )disklerini kendi laboratuvarlarında işleyerek  sert lenslerini üretmişlerdir ,
Daha sonra yurt dışından hammadde ithali ve yabancı sermayenin gelmesi ile birlikte kontakt lens uygulamaları hız ve çeşitlilik kazanmıştır.

1969- Kesin Firması’ndan Sırrı Dökünter’in çabalarıyla, Titmus Eurecon sert  lenslerin yapımına başlanmıştır.
1978-Oksijen geçirgenliği daha iyi olan selüloz-asetat-bütirat(CAB)lenslerin üretimine başlanmıştır.
1981- Kesin Firması  HEMA 38 ‘den Titmus Eurecon  yumuşak lensleri  üretmeye başlamıştır.
1982- Teka Tic.- B&L un yumuşak lenslerini ithal etmeye başlamıştır.

Türk Oftalmoloji Derneği (TOD)  Medikal Kontakt Lens Birimi, ilk kez sayın  Dr.  Hikmet Kandemir başkanlığı ve Dr.Hikmet Özçetin sekreterliğinde1984’de kurulmuş ve   1986 yılında sayın Dr.Kandemir’ın katkıları ile Avrupa Kontaktoloji Derneği (ECLSO)’ne kabul edilmiştir  Günümüzde sayın  Dr. Ayfer Kanpolat’ın  başkan yardımcısı olarak görev aldığı ECLSO da bilimsel çalışmaları ile önemli bir yer edinmiş olan birimimiz, daha önce iki kez yaptığı(1989 ve 2000 yılı) ECLSO kongresini 2011 yılında ülkemizde tekrar gerçekleştirme hakkını kazanmıştır.

TOD Kontakt Lens Birimi, Dr.Hikmet KANDEMİR, Dr. Esin FIRAT, Dr., Dr.Dr.Ayfer KANPOLAT, Dr.Güzin İSKELELİ,Dr.İzzet CAN, Dr.Tomris ŞENGÖR’ün başkan ve Dr.Hikmet ÖZÇETİN, Dr.Murat İRKEÇ,Dr.Mustafa ONAT, Dr.Tomris ŞENGÖR,  Dr. Ömür UÇAKHAN ve Dr.Hilmi OR ‘un sekreter olarak görev aldıkları yönetim birimleri ve aşağıda isimleri belirtilen   kontakt lens aktif üyelerinin katılımları ile  çok sayıda bilimsel çalışmalar ulusal ve uluslar arası toplantılar düzenleyerek ülkemizdeki kontakt lens bilim dalının gelişmesine çok değerli katkılarda bulunmuşlardır.

Dr. Lale KÖZER BİLGİN,Dr. Turan SEZEN,  Dr. Demir BAŞAR, Dr. Gönül BAŞAR, Dr. Günhan ERBAKAN, Dr. İhsan ÖGE, Dr. Çağla ATABAY , Dr. Sevilay KEVSER, Dr. Ahmet TEMEL, Dr. Figen ALAÇAYIR, Dr. Bülent BARLAS,Dr. Nazan ERDA, Dr. Meltem YAĞMUR, Dr. Nuray AKYOL, Dr. Hayrettin KILIÇ,Dr. Hilmi ÇAKMAKÇI, Dr. Serdar SAYGI, Dr. Türker ERYÜKSEL, Dr. Banu COŞAR, Dr. Murat DOĞRU, Dr.Canan GÜRDAL, Dr.Ebru TOKER, Dr. Yelda Buyru ÖZKURT, Dr. Sevda Aydın KURNA, Dr. Ferda ÇİFTÇİ, Dr. Zeynep ÖZBEK SÖYLEMEZOĞLU